Chương 6: Đậu gia

Tổ tiên của Đậu Chiêu là người bán hàng rong, cơ duyên xảo hợp nên kết duyên với một a hoàn của một nhà buôn bán ở trấn trên. Ông dùng của hồi môn của thê tử là mười lạng bạc mua một mẫu ruộng ở thôn Bắc Lâu của huyện Chân Định, từ đó về sau an cư lạc nghiệp ở đó, cuộc sống phát đạt.

Đây là nguồn gốc của họ Đậu tiếng tăm lừng lẫy Bắc Lâu.

Cụ cố của Đậu Chiêu khi mới mười tuổi đã làm học đồ trong cửa hàng tơ lụa Lão Đông Gia, mười bốn tuổi học xong, hai mươi tuổi đã thành nhị chưởng quầy của cửa hàng lụa. Ông chủ định gả a hoàn bên người của con gái mình cho ông nhưng ông không muốn đời sau của mình cũng phải làm người hầu nên đã lấy con gái của một Tú Tài ở trấn Tây là Hách thị làm vợ.

Năm hai mươi mốt tuổi, ông lấy tiền tiết kiệm của mình, gom được tám lạng bạc làm sính lễ hỏi cưới Hách thị, cũng mất luôn chức nhị chưởng quầy.

Ông dẫn Hách thị trở về thôn Bắc Lâu, tiếp nhận gánh hàng rong của phụ thân và cả ba mươi mẫu ruộng do phụ thân cực nhọc dành dụm cả đời. Ngày mùa làm nông, ngày nông nhàn thì đi bán hàng rong khắp nơi.

Mùa hè năm sau, Hách thị sinh cho ông một cậu nhóc béo mập.

Ông gặp một người bán dạo bông vải.

Là loại bông của phủ Chân Định.

Người đó muốn tìm một nhà nông bản địa thu mua bông giúp mình.

Ông tự tiến cử, dựa vào bản lĩnh khi còn ở cửa hàng bán vải, chỉ cần thoáng nhìn là biết hàng thật hay hàng giả, vừa chạm vào cũng biết được có cân thiếu hay không, còn có thể tính toán rất nhanh.

Mùa hè trôi qua, ngoài thù lao đã thỏa thuận, thương nhân kia còn thưởng thêm cho cụ cố của Đậu Chiêu mười lạng bạc, hơn nữa còn hẹn sang năm sẽ lại hợp tác.

Đến mùa đông, cụ cố của Đậu Chiêu đi khắp huyện Chân Định. Đợi đến mùa hè năm sau, nhà ai có bao nhiêu bông, bông tốt hay xấu, tính tình trung thực hay không đều rõ ràng: thu bông, cân, tính toán sổ sách, nhập kho đều làm không sai chút nào. Thương nhân kia chỉ cần ngồi uống trà, quạt mát là được.

- Xem ra có ta hay không cũng đều vậy cả, ta ở đây còn tốn tiền trọ, tiền cơm.

Thương gia kia bàn bạc với cụ cố của Đậu Chiêu:

- Ta có một ý này. Ta sẽ ứng tiền trước cho ngươi. Ngươi thu bông rồi đưa đến chỗ ta, chúng ta cùng kết toán, ngươi cảm thấy thế nào?

Nhà họ Đậu chính là dựa vào việc thu mua bông mà phất.

Đợi đến đời cao tổ phụ (ông sơ) của Đậu Chiêu, nhà họ Đậu đã chở bông đến Giang Nam đổi lấy tơ lụa Giang Nam, đem lụa Giang Nam đến Tứ Xuyên bán đổi lấy dược liệu rồi lại đem dược liệu đó lên kinh thành đổi trang sức, đem về bán cho quan lại và nhà giàu ở phủ Chân Định.

Cao tổ phụ của Đậu Chiêu chỉ cần chuyên chú đọc sách, thi đậu công danh. Nhưng dù ông có buộc tóc lên xà nhà hay dùng dùi tự đâm* thì cũng chỉ thi đậu tú tài.

( Đây là hai điển tích khi nhắc đến những người hiếu học, vượt khó để học hành:

Tô Tần (苏秦) thời Chiến quốc dốc chí đọc sách, thường đọc đến đêm khuya. Mỗi khi buồn ngủ, dùng chuỳ đâm vào bắp vế mình để tỉnh ngủ, học tập rất kiên trì, cuối cùng có được tri thức uyên bác.

Tôn Kính (孙敬) thời Hán, thường đọc sách đến nửa đêm. Để tránh buồn ngủ, ông buộc lên xà nhà một sợi dây, rồi buộc tóc mình vào đó. Chỉ cần gục đầu lập tức dây kéo ngược tóc lên, lại tiếp tục đọc.)

Nhưng điều này cũng không gây trở ngại đến việc ông lấy con gái của cử nhân họ Triệu ở thôn An Hương huyện bên làm vợ.

Triệu gia lại khác với Đậu gia!

Người ta có gia phả hẳn hoi.

Trong nhà tuy chỉ có một trăm hai mươi mẫu ruộng nhưng tổ tiên nhà người ta có thể kể ngược về đến thời Chu Mục vương. Hơn nữa, họ Triệu là họ của triều đại trước, sau khi triều đại thay đổi, tổ tiên Triệu gia chuyển từ cố đô Biện Kinh về đây.

Triệu thị ở An Hương cũng chính là quê ngoại của Đậu Chiêu.

Sau khi cao tổ phụ của Đậu Chiêu và Triệu thị thành thân, sinh được hai con trai. Con trưởng là Đậu Hoán Thành, con thứ là Đậu Diệu Thành.

Hai huynh đệ từ nhỏ đã có trí tuệ hơn người, theo học ông ngoại là cử nhân họ Triệu, lớn lên được đến Quốc tử giám ở kinh thành để học hành.

Năm Chí Đức thứ mười ba, hai anh em cùng đề tên trong bảng vàng.

Anh cả đứng thứ ba, em đứng thứ ba mươi bảy.

Bấy giờ, dòng họ Đậu mới thật sự là phú quý.

Sau này anh cả thi đỗ chức quan, ở lại Hàn Lâm viện, em trai thì làm huyện lệnh huyện Tiến Hiền phủ Nam Xương.

Cuối cùng cao tổ phụ của Đậu Chiêu bạc mệnh, vinh quang chưa được mấy năm thì đã cưỡi hạc bay đi.

Lúc chết hai con không có ở bên.

Hai huynh đệ về quê chịu tang, sau khi mãn tang về kinh nhận công việc.

Anh cả là thứ cát sĩ từng làm ở Hành Nhân ti, nhanh chóng kiếm được chức ngự sử ở Đô Sát viện. Em thì mất hơn nửa năm mới được anh giúp đỡ nhậm chức ở Án Sát ti ở Vân Nam.

Trong ấn tượng của người em, Vân Nam là vùng khỉ ho cò gáy, chướng khí mù mịt, có người trên đường đi nhậm chức bị bạo bệnh qua đời, căn bản đó không phải là chỗ cho người ở.

Nếu tiếp tục ở lại kinh thành chờ, thứ nhất hai huynh đệ vừa mới bước vào con đường công danh, chưa chắc chuyện tốt gì cũng có thể tới tay; Thứ hai, quan lại ba năm thăng cấp một lần, chờ đến lúc ông kiếm được chức quan tốt thì đại ca đã làm quan lục phẩm.

Càng nghĩ càng cảm thấy vô nghĩa nên đơn giản là từ quan về huyện Chân Định.

Triệu thị sống vừa vẻ vang vừa thoải mái, nếu nói có gì thiếu sót thì chính là hai đứa con đều làm quan ở ngoài. Bà sợ khi mình qua đời cũng giống chồng, không được gặp mặt con trước lúc lâm chung.

Đậu Diệu Thành về quê, đương nhiên bà rất tán thành.

Dù sao con cả làm quan thuận lợi, con thứ trở về báo hiếu bà, còn có thể giúp bà quán xuyến gia đình.

Đậu Diệu Thành thi đỗ tiến sĩ so với tổ tiên Đậu gia xuất phát từ buôn bán đương nhiên là có sự khác biệt.

Bạc kiếm được ở kinh thành không dùng để buôn mà là để cho vay hoặc để xã giao cầu quan cầu chức, tặng quà cho các quan lại. Sau này rút khỏi quan trường, Đậu gia bắt đầu nhúng tay vào việc dẫn muối Nam Giang, chuyển lương thảo cho biên giới hay vật liệu xây dựng đê, đập...

Bạc như nước chảy vào khiến Triệu thị và Đậu Hoán Thành hoa cả mắt, run cả người.

Đậu Hoán Thành làm đến hữu thiêm sự của Đô sát viện đã nhiều lần nói với em trai: "Trăng tròn lại khuyến, nước đầy thì tràn, đệ nên cẩn thận".

Đậu Diệu Thành lơ đễnh: "To gan thì giàu, nhát gan thì đói. Đệ cũng chỉ là cáo mượn oai hùm thôi. Huynh là trí sĩ, chuyện mua bán gì đó đệ sẽ không làm".

Đậu Hoán Thành lại cho rằng tiền kiếm được không sạch sẽ: "Buôn bán như trước tốt xấu gì cũng là tiền vất vả kiếm được. Đệ như vậy là cấu kết với gian quan! Là vấn nạn của đất nước!"

Đậu Diêu Thành coi khinh: "Giờ đại ca chê tiền bẩn rồi à? Lúc đại ca mua đồ đắt tiền thì sao không chê tiền bẩn? Lúc muốn giúp đỡ con cái của đồng liêu khi người ta qua đời thì sao không chê tiền bẩn?..."

"Đệ!" Đậu Hoán Thành giận đến môi run run.

Hai huynh đệ bực bội giải tán.

Triệu thị nhìn cũng rất buồn, khuyên Đậu Diệu Thành: "Con nghe đại ca còn đi! Nó làm việc ở Đô Sát viện, thấy được nhiều chuyện, sẽ không hại con đâu".

Đậu Diệu Thành không muốn mẫu thân lo lắng nhưng cũng không muốn cúi đầu với đại ca, thuận miệng nói: "Mẫu thân xem, chức tước như vậy ai mà chẳng tranh nhau nịnh bợ? Không cần mở miệng cũng có người mang bạc đến cho mà sống, còn sợ nhiều cơ. Con đâu giống đại ca, ngày nào không kiếm được bạc thì ngày đó ăn gì mà sống."

Triệu thị thấy có lý, cười nói: "Con tưởng mẫu thân hồ đồ à!". Trong lòng nghĩ, bổng lộc của con cả không cao mà mỗi lần về hiếu kính bà toàn nhân sâm, tổ yến, châu báu, ngọc thạch, vợ con nó xiêm áo bốn mùa là lượt, xem ra sống rất tốt. Con lớn nói có đạo lý nhưng con thứ làm ăn cũng không dễ dàng gì. Lần trước đến phủ Tùng Giang, vì để xã giao với đám quan lại, ngửi mùi rượu thôi người đã không thoải mái rồi. Cho dù là thế nhưng con thứ cũng chưa bao giờ tích bạc làm của riêng, tất cả đều giao ra, chia lời cho cả con cả.

Nghĩ như vậy lại thương con thứ.

Có chức tước hay không có chức tước rất khác biệt.

Nếu không vì sao con người vỡ đầu mẻ trán cũng phải cầu chức vị?

Bà dần dần chỉ thương cho đứa con út ngày ngày hỏi han ân cần, hiếu thảo với mình.

Bản thân Đậu Diệu Thành từ quan về buôn bán, lại có được người giỏi giúp đỡ, càng làm càng lớn, tâm tư dần đặt vào sự hưởng thụ.

Ban đầu chỉ là kéo bè kết bạn, nâng cốc vui vẻ, sau này bắt đầu xem hát vườn lê, cưỡi ngựa vườn liễu.

Triệu thị khuyên con: "Con là người đứng đắn, sao có thể cùng đám nữ nhân buôn bán nhỏ uống rượu cùng bàn? Không bằng mua vài đứa lanh lợi về, mời người đến dạy, tự mình nuôi lấy một gánh hát, vừa được thể diện vừa được giải sầu, lễ tết còn có thể vui vẻ hơn".

Có lời này của mẫu thân thì Đậu Diệu Thành còn phải nể nang gì ai?

Ông càng chơi bời càng hoang đường.

Mâu thuẫn giữa hai huynh đệ càng lúc càng sâu.

Triệu thị không muốn vậy, xin ý kiến ca ca của mình.

Triệu cữu cữu nghĩ nghĩ rồi nói:

- Thân huynh đệ, tính toán sổ sách minh bạch. Không bằng nhân lúc muội còn quản gia để bọn chúng chia nhau mà sống, ai lo phần người đấy, chẳng dây dưa gì nữa.

Triệu thị suy nghĩ hồi lâu rồi hạ quyết tâm:

- So với việc bọn chúng tranh nhau gia sản sau khi muội qua đời thì tốt hơn nhiều. Muội sẽ chịu cái tiếng ở riêng này. Dù sao muội cũng gần đất xa trời rồi.

Sau đó gọi con cả về:

- ... Đừng vì mấy việc nhỏ mà khắc khẩu nhau mãi.

- Mẫu thân, đây không phải là việc nhỏ.

Đậu Hoán Thành không đồng ý ở riêng, muốn thuyết phục mẫu thân:

- Con đường làm quan vinh quang, sáng rỡ tốt hơn nhiều. Gia tộc không thể chỉ dựa vào buôn bán mưu sinh, gia giáo mới là thứ không thể thiếu. Có tiền tài nhưng không có gia giáo thì sao giữ được bản thân không bị choáng ngợp trong tiền tài. Nếu không giữ được, qua được mấy ngày thì cũng sẽ sụp đổ, thậm chí còn thê thảm hơn những nhà bình thường. Có gia giáo nhưng không có tiền tài, cứ đường đường chính chính làm việc rồi sẽ có phúc, có duyên trời ban.

- Mẫu thân biết, mẫu thân biết.

Triệu thị nói cho có lệ:

- Là mẫu thân muốn ở riêng, mẫu thân không muốn nhìn hai con cãi vã nhau mãi như vậy, nhất là đệ đệ con. Mười năm học hành gian khổ nhưng lại gặp kết cục như thế. Các con dù gì cũng là anh em, con không lo cho nó thì ai lo? Nhưng anh em cũng như vợ chồng, ngày qua ngày, mỗi năm một sóng gió, dù tình cảm tốt đến mấy cũng khó mà bền vững. Coi như con hiếu thuận với mẫu thân, chia nhà đi.

Đậu Hoán Thành thề trước mặt mẫu thân:

- Con nhất định sẽ chăm sóc đệ đệ, không cần ở riêng.

Triệu thị lắc đầu:

- Con hãy nghe mẫu thân. Tuy phụ thân con để lại gia tài bạc triệu nhưng cũng chẳng bằng một phần ba tiền tài của Đậu gia bây giờ. Mẫu thân định chia tài sản trong nhà làm ba, mẫu thân một phần, con một phần, đệ đệ con một phần. Mẫu thân sống với đệ đệ con, sau khi mẫu thân qua đời rồi thì phần của mẫu thân sẽ để lại cho nó...

Đây là muốn ở riêng hay chia tài sản?

Đây là ý của mẫu thân hay là ý của đệ đệ?

Đậu Hoán Thành không dám nghĩ nhiều, ông gật đầu.

Triệu thị mời Triệu cữu, lúc ấy là huyện lệnh huyện Chân Định cùng người nhà mẹ đẻ của hai cô con dâu làm người phân xử để chia nhà.

Nếu mẫu thân đi theo đệ đệ thì Đậu Hoán Thành nhường nhà lớn ở huyện Chân Định cho đệ đệ, mình xây một căn nhà năm gian ngói xanh ở phía đông.

Từ nay về sau, nhà họ Đậu chia thành hai.

Chi Đậu Hoán Thành ở phía đông thành nên người ta gọi là "Đông Đậu", Đậu Diệu Thành ở phía tây nên người ta gọi là "Tây Đậu".

Đậu Diệu Thành chính là tằng tổ phụ của Đậu Chiêu.

Quả đúng như Đậu Hoán Thành lo lắng. Chưa được vài năm, thê thiếp của Đậu Diệu Thành tranh giành tình cảm gây ra án mạng, thậm chí liên quan đến nhiều chuyện bẩn thỉu khác. Dù đã cố đè xuống nhưng chi Tây Đậu bị ảnh hưởng rất nhiều. Đậu Diêu Thành chưa đến bốn mươi đã qua đời, con trai lần lượt mất, chỉ còn lại tổ phụ Đậu Chiêu là Đậu Đạc.

Đông Đậu lại càng lúc càng thịnh vượng.

Đậu Hoán Thành có hai trai ba gái, chín cháu trai, ba cháu gái, hai mươi cháu ngoại trong đó có mười một trai và chín gái. Hai con trai và một con rể đều lần lượt đỗ tiến sĩ.

Ông không quên lời hứa với mẫu thân. Sau khi Đậu Diệu Thành qua đời, Đậu Hoán Thành đưa Đậu Đạc còn nhỏ tuổi về bên cạnh, giúp Đậu Đạc quản lý gia sản, tự mình dạy Đậu Đạc học, sau khi Đậu Đạc thành gia lập nghiệp lại trao trả tài sản về tay Đậu Đạc. Sau khi mất còn để lại di chúc: "Hai họ Đậu là người một nhà, ở riêng cũng không được phân chia gốc rễ".

Ấn tượng của Đậu Đạc về bá phụ còn sâu nặng hơn phụ thân. Ông coi Đậu Hoán Thành như cha mình, thân thiết với các anh họ như huynh đệ ruột. Sau khi sinh Đậu Thế Anh, cùng sắp xếp thứ tự anh em theo hàng "Thế" với Đông Đậu. Hai nhà tuy hai mà một.

Cho nên phụ thân Đậu Chiêu là độc đinh nhưng được gọi là thất gia.

Mà tam gia chính là con trai trưởng của nhị bá tổ* của Đậu Chiêu - Đậu Thế Bàng.

(Phát điên vì mấy cái danh xưng Hán việt này mất. Mọi người hiểu thế này nhé, Nhị bá tổ là con thứ hai của Đậu Hoán Thành, ngang hàng với Đậu Đạc, Đậu Chiêu phải gọi bằng ông ý ^^. Mình bình thường chỉ gọi là ông thôi chứ có phân biệt ông hai ông ba gì đâu ^^. Mấy cái thái tổ phụ, cố tổ phụ, tằng tổ phụ mọi người cứ hiểu các đời ông cố từ lớn đến bé hộ nhé. Mình sắp điên vì cái này rồi :((((

Chương 7: Nghi hoặc

Nghe nói Đậu Thế Bảng đến, phụ thân tự mình ra đón.

Hắn mang theo một giỏ cam. Đều là người trong nhà, mẫu thân và Đinh bà cô cũng không tránh mặt. Mọi người chảo hỏi nhau, Đậu Thế Bảng chỉ chỉ giỏ cam, cười với tổ phụ:

- Đại ca mang về, bảo con mang sang cho người nếm thử.

Sau đó lấy trong giỏ ra một quả cam nhỏ đưa cho Đậu Chiêu:

- Thọ Cô ăn cam đi.

Đậu Chiêu ngây người.

Mẫu thân lay lay nàng. Nàng thì thào cảm ơn.

Đậu Thế Bảng cười cười, vuốt tóc Đậu Chiêu.

Tổ phụ lên tiếng:

- Lên sập ngồi đi! Chỗ ta có Đại hồng bào của Thận Hành tặng.

Đinh bà cô vội đi sang phòng nhỏ bên cạnh pha trà.

Đậu Thế Bảng cũng không khách sáo, ngồi xếp bằng trên sập, đối diện với tổ phụ.

Đậu Chiêu cầm quả cam, im lặng rúc vào lòng mẫu thân, nhìn Đậu Thế Bảng không chớp mắt.

Tam bá phụ đã qua đời từ mười năm trước, nay lại xuất hiện trước mặt nàng, còn bảo nàng ăn cam!

Nhớ ngày nàng còn ở điền trang, cách một thời gian tam bá phụ sẽ đến thăm tổ mẫu, mỗi lần đến đều mang đồ chơi cho nàng, đôi khi là chiếc khăn đang thịnh thành hoặc là trâm cài đầu xinh đẹp, đồ ăn ngon, có lần còn tặng nàng đôi tượng đất nhỏ. Đôi tương đất có mắt to, mặt tròn tròn, mặc áo đỏ pha sắc vàng, cười tủm tỉm khiến đám trẻ con trong thôn trang đều ghen tị. Nàng đặt đôi tượng đất ở